रिटेल मार्केटिंग मधिल रोजगार आणि स्वयंरोजगाराच्या संधी

भारतासारख्या प्रचंड विस्तीर्ण आणि लोकसंख्या असलेल्या  देशात वस्तू विक्री व्यवसायाला प्रचंड वाव असतो. हा वाव लोकसंख्या आणि लोकसंख्येची वस्तू खरेदी ची क्षमता दोघांवर अवलंबून असते. भारतामध्ये दोन्ही विपुल प्रमाणात आहेत. या जोडीलाच लोकसंख्येचे वर्गीकरण, प्रत्येक वर्गातील  लोकांमध्ये असलेली खरेदी क्षमता, वयोगटानुसार बदलणारी  मागणी  या सर्वांचा फायदा वस्तू विक्रेता व्यवसायाची  होण्यासाठी होतो आहे.  यामुळेच जगाचे लक्ष भारताकडे वेधले गेले आहे. इकडची लोकसंख्या आणि मागणी वर्षानुवर्षे  वाढत जाणार आहे. वाल्मार्त, एमेझोन हे जागतिक रिटेल चे बलाढ्य भारतात शिरले आहेत. त्यांना  प्रचंड संधी दिसते आहे म्हणूनच न! मग जगाला जे खूणावते आहे ती संधी आपल्या मुलांनी का उचलू नये?  पाहूया रिटेल आणि होलसेल मार्केट मधील संधींविषयी 

 

आपल्या मराठीत एक म्हण आहे… ओरड्नार्याचे दगडही विकले जातात. मार्केटिंग चे  हे मुलभूत तत्व आहे. 

 

आपल्याकडे मार्केतीन्ग्चे प्रकार पडतात 

१ होलसेल मार्केटिंग 

२ रिटेल मार्केटिंग 

 

होलसेल 

होलसेल मार्केटिंग  प्रमणात एकाच वस्तूमध्ये विनिमय करणे. यात तुम्ही अनेक रिटेल म्हणजे किरकोळ व्यापारांशी . तुम्ही कंपनीकडून  किंवा कंपनीच्या एजंट   कडून थेट माल विकत घेता.  त्य्व्मुळे तुम्हाला सर्व वस्तूंच्या विक्रीची चिंत्वव  नसते. तुम्ही ज्या वस्तुचे होल्सेलर आहात त्याच वस्तूच्या विक्रेत्यांशी तुम्हाला जोडायचे असते. तुम्हाला मालहि  थेट कंपनीकडून उत्पादकाकडून येतो. त्यामुळे तुम्हाला माल मिलव्न्य्स्चि काळजी नसते. कंपनी तुमच्या दारापर्यंत वस्तू पोहोचवते आणि विक्रेतेही तुमच्याकडून वस्तू घेऊन जातात. तुम्हाला लक्ष केंद्रित  केवळ अधिकाधिक विक्रेते बांधण्यावर. अर्थात गोम इथेच आहे. कंपनीला तुम्हाला होल्सेलर नेमण्यासाठी उद्युक्त करणे त्यासाठी पुरेशी जागा भांडवल आणि  मनुष्यबळ तुमच्या गाठीशी असावे लागते. हि  गोष्ट महत्वाची आहे. 

 

रिटेल 

रिटेल म्हणजे किरकोळ व्यापारी. यात तुम्ही अनेक प्रकारच्या वस्तू एकत्र विकू शकता जसे किराणा किंवा एका विशिष्ट वस्तुत व्यापार करू शकता जसे कपडे. यातहि अजून प्राविण्य तुम्ही शकता उदाहरणार्थ लहान मुलांचे कपडे किंवा स्त्रियांचे कपडे. मार्केतीन्गच्या परिभाषेत याला सेगमेंटेशन म्हणतात. तुम्ही जसे अधिकाधिक लहान म्हणजे मायक्रो किंवा निषे मार्केटिंग मध्ये जाता तशी तुमची विक्रीची संख्या आणि यश वाढत जाते असे मार्केतीन्ग्चे तज्ज्ञ सांगतात. 

 

या व्यतिरिक्त मार्केटचे अजून  दोन प्रकार पडतात 

एकाला म्हणतात बी टू बी म्हणजे बिझनेस टू बिझनेस मार्केटिंग. यात तुमचे टार्गेट मार्केट  फक्त इतर व्यावसायिक असतात. तुम्ही सामान्य ग्राहकाला वाटू विकत नाहीत. उदाहरणार्थ कंपन्यांना लागणारी स्टेशनरी किंवा कारखान्यांना लागणारे विविध टूल्स. 

दुसरा प्रकार आहे बी टू सी अर्थात थेट सामान्य ग्राहकांना वस्तू देणे. 

 

ऑनलाईन मार्केटिंग 

या  व्यतिरिक्त एक फार मोठी संधी मागील वर्षात आलेली आहे ती म्हणजे ओन्लाइन मार्केटिंग. एमेझोन किंवा फ्लीपकार्त या कंपन्या इंतार्नेत इंटरनेट द्वारे वस्तू विकट आहेत . भारतात  संगणक वापरणारा युवा वर्ग जसा वाढत आहे तशी या वर्गाची ओन्लाइन मागणी वाढत जाणार आहे. अनेक लहान मोठ्या कंपन्या आपले पोर्टल उघडून या क्षेत्रात आल्या आहेत. त्यामुळे खूप मोठी संधी या क्षेत्रात खुणावते आहे. 

 

तुमच्याकडे मार्केटिंग आहे का?

रिटेल आणि होलसेल मार्केट चा आवाका  एवढा मोठा आहे कि नक्की त्यात  हा प्रश्न पडू शकतो. अशा वेळी उत्तर  तुमच्या आजूबाजूलाच असते. तुमच्या शेजारी काय विकले जात नाहीं ते विकण्याची संधी तुम्हाला आहे. या व्यतिरिक्त तुम्हाला एका विशिष्ट वस्तुत  रस असेल जसे  गाड्या किंवा संगणक तर त्या वस्तूंचे मार्केटिंग तुम्ही चांगले करू शकता. 

 

शिक्षण 

रस्त्यावरचा मारवाडी बनिया कुठलेही शिक्षण न घेत वर्षानुवर्षे यशस्वीपणे धंदा करीत आहे. मात्र या क्षेत्राचे शास्त्रशुद्ध शिक्षण आज उपलब्ध आहे. अगदी लहान प्रमाणपत्र अभ्यासापासून ते पदव्युत्तर पदवीपर्यंत या क्षेत्रात शिक्षण घेत येते. 

 

रिटेल व्यवसायातील प्रमाणपत्र आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रम 

१. वेलिंगकर मध्ये अकरा महिन्याचे पूर्णवेळ  प्रमाणपत्र आणि पदव्युत्तर पदविकेचे अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.  

अधिक माहितीसाठी वेलिंगकर  व्यवस्थापन इंस्तीत्युत, माटुंगा 

२. चेतना व्यवस्थापन इंस्तीत्युत, बांद्रा, मुंबई येथेही रिटेल मधील पदव्युत्तर  अभ्यासक्रम उपलब्ध आहे. 

३. के जे सोमैय्या इंस्टीट्युट, विद्याविहार, मुंबई 

४. मुंबई विद्यापीठ 

मुंबई विद्यापीठाच्या गरवारे इंस्तीत्युत मध्ये रिटेल व्यवस्थापनावर  पदव्युत्तर पदविका पदविका उपलब्ध आहेत. 

संपर्क गरवारे इंस्टीट्युट ऑफ करिअर डेव्हलापमेंट  

कालिना, सांताक्रूझ 

 

 ऑन लाईन बिझनेस

१. मुंबई विद्यापीठाची इ-कॉमर्स या विषयात पदव्यत्तर पदवी उपलब्ध आहे. 

संपर्क वाणिज्य शाखा मुंबई विद्यापीठ कालिना सांताक्रूझ 

२.  इ बिझनेस वअनेस व्यवस्थापन कॉलेजेस इ बिझनेस या विषयात व्यवस्थापनातील पदव्युत्तर पदविका देतात. 

वेलिंगकर, माटुंगा 

मुंबई एज्युकेशन एज्युकेशन ट्रस्ट इंस्तीत्युत, बांद्रा 

 

मार्केटिंग 

या व्यतिरिक्त सर्वच व्यवस्थापन शिक्षण संस्था मार्केटिंग या विषयात पदव्युत्तर पदविका तसेच एमबीए शिक्षण देतात. 

 

तेंव्हा या क्षेत्रात रोजगार आणि स्वयंरोजगार दोन्हींच्या फार मोठ्या संधी उपलब्ध आहेत. जागतिक कंपन्या ज्या वेगाने या क्षेत्रात येत आहेत तसेच फ्युचर ग्रुप, बिर्ला, टाटा, रिलायन्स  व्यवसाय या क्षेत्रात विस्तारत आहेत हे पाहून सर्वांनाच या संधींचे सुगावे लागले आहेत आणि या क्षेत्राच्या  वाढीवर त्यांचा विश्वास आहे हे उघड आहे. मग आपणच का मागे राहावे? चला या विस्तीर्ण क्षेत्रात  ठेऊया…