नाट्यक्षेत्रातील करिअर

 

 

 

मराठी माणूस नाटकाशिवाय जगू शकत नाही. नाटक हे मराठी माणसाचे जगण्याचे साधन. नाटक हे महाराष्ट्रातील कित्येक पिढ्यांचे व्यक्त होण्याचे माध्यम राहिले आहे आणि, मराठी मनाच्या प्रबोधनाचे एक सक्षम अस्त्र! महाराष्ट्र कित्येक पिढ्यांपासून या नाटकांवर जगत आला आहे. त्यामुळे नाटक हा महाराष्ट्राचा जीव कि प्राण! पूर्वी एक काळ होता जेंव्हा नाटकात काम करणे खालच्या दर्जाचे मानले जायचे. त्यानंतर परिस्थिती सुधारली. शिक्षित माणसे या क्षेत्रात उतरली. त्यानंतर या क्षेत्राकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन बदलला. त्यानंतर मराठी रंगभूमीचा अश्व चौफेर धावू लागला. 

 

आज आपण  नाट्यक्षेत्रातील करिअर विषयी माहिती घेऊ. 

 

महाराष्ट्रातील नाटक 

महाराष्ट्र नाट्यसंस्कृती बाबतीत फार श्रीमंत आहे. संगीत नाटकांचा सुवर्णकाळ महाराष्ट्राने पहिला आहे. त्याकाळी रात्र रात्र भर संगीत नाटके चालत आणि लोक ती पाहत, त्याच्या आस्वाद घेत. दिनानाथ मंगेशकरांनी त्यावेळी  गाजवली. 

 

हळू हळू संगीत नाटकांचा काळ ओसरला. तीन अंकी नाटके दोन अंकी झाली आणि अडीच तासांमध्ये होऊ लागली. काशिनाथ घाणेकर,  पणशीकर, डॉ लागू, विक्रम गोखले  असे अनेकानेक ताकदीचे नट आणि विजय मेहता, लालन सारंग, रीमा लागू, सई परांजपे, रोहिणी हट्टंगडी अशा अनेक स्त्रियांनी आपला ठसा रंगभूमीवर उमटवला आहे. 

 

याचबरोबर विविध चळवळी सुद्धा रंगमंचावर सातत्याने होत आहेत. अविष्कार, ललित, बालनाट्यचळवळी, पृथ्वी यासारख्या उपक्रमांनी सातत्याने मराठी रंगभूमीला समृद्ध केले आहे, उत्तम कलाकार प्रदान केले आहेत. 

 

मराठी नाटक या अर्थाने फार श्रीमंत आहेच. याचबरोबर सुयोग, अथर्व, भद्रकाली, चतुरंग अशी अनेक नाट्य निर्माते मंडळी मराठी रंगभूमीवर यशस्वीपणे कार्यरत आहेत. विविध चांगले विषय रंगभूमीवर सातत्याने येत आहेत. एकंदरीत मराठी रंगभूमीला आर्थिक बळही प्राप्त झाले आहे. 

 

त्यामुळे मराठी रंगभूमी पुन्हा एकदा आपल्या सुवर्णकाळाकडे जाण्यास सज्ज आहे. आणि यासाठी तुमच्यासारख्या हूरहुन्नरी कलाकारांना नाट्यक्षेत्रात येण्यासाठी हा चांगला कालावधी आहे. 

 

कोणते गुण वाढीस लावावेत?

उत्तम कान आणि डोळे 

नाट्य किंवा कुठलीही कला हि जास्त ऐकण्याने वाढीस लागते. जे जे चांगले काम रंगमंचावर होत आहे, रंगमंचाच्या बाबतीती जेजे काही चांगेल होत आहे, ते जास्तीत जास्त ऐकले पाहिजे, पहिले पाहिजे. त्यासाठी सतत विविध कार्यक्रम हुडकून त्यामध्ये सहभागी होण्यासाठी धडपड करावी. 

 

निरीक्षण 

आजू बाजूच्या गोष्टींचे आकलन करून, विचार करून सतत निरीक्षण आणि त्यावर आपली मते बनवण्याची आणि व्यक्त करण्याची सवय लावावी. 

 

विचार

निबंध, वक्तृत्व यासारख्या स्पर्धांमध्ये सहभाग घ्यावा. यामुळे बोलण्याची आणि विचार करण्याची सवय लागते. तसेच मनातले विचार योग्य पद्धतीने व्यकट करण्याची सवय लागते. 

 

 

प्रशिक्षण 

वास्तविक नाट्यक्षेत्रात येण्यासाठी पूर्वी पारंपारिक शिक्षण उपलब्ध नव्हते. पण आता विविध माध्यमातून प्रशिक्षण घेता येते. 

 

१. मुंबई विद्यापीठ 

मुंबई विद्यापीठ वामन केंद्रे यांच्या मार्गदर्शनाखाली नाट्यक्षेत्रासाठी पदव्युत्तर कोर्स चालवते. त्यामुळे नाट्य क्षेत्राशी स्माबंधित चांगले प्रशिक्षण, दिग्गजांची व्याख्याने, विविध माध्यमामध्ये प्रत्यक्ष काम करण्याची संधी विद्यार्थ्यांना प्राप्त झाली आहे. 

 

कुठल्याही विषयातील पदवीधर या कोर्स साठी अर्ज करू शकतो . 

 

अधिक संपर्क :

थिएटर आर्ट्स एकेडमी 

मुंबई विद्यापीठ, आंबेडकर भवन, कालिना सांताक्रूझ 

 

२. राष्ट्रीय नाट्य विद्यालय

येथे तीन वर्षांचा पूर्णवेळ पदविका कोर्स राबवला जातो. या कोर्सला देशभरात प्रचंड मान्यता आहे. इथून उत्तीर्ण होणार्या पदविका विद्यार्थ्यांना या क्षेत्रात सन्मानाने पाहिले जाते. 

 

संपर्क:

 राष्ट्रीय नाट्य विद्यालय, 

बहावल्पूर हाउस, भगवानदास रोड , नवी दिल्ली- ११०००१

 

३. कला अकादमी, गोवा 

गोव्यातील कला क्षेत्रातील एक महत्वाची संस्था म्हणजे कला अकादमी गोवा. येथे नाट्य आणि  संगीत  या विषयांवरील कोर्सेस उपलब्ध आहेत. यापैकी नाट्य क्षेत्रात दोन वर्षांचा पदविका कोर्स उपलब्ध आहे. यामध्ये अभिनय किंवा निर्मिती या विषयात प्राविण्य मिळवता येते. तसेच सर्टीफिकेट कोर्स उपलब्ध आहे. 

 

४.  पुणे विद्यापीठ 

पुणे विद्यापीठामध्ये थिएटर या विषयात पदवी (बिए) आणि पदव्युतर पदवी (एमए) उपलब्ध आहे. 

संपर्क: ललित कला केंद्र, पुणे विद्यापीठ, गणेश खिंड पुणे

 

या व्यतिरिक्त विविध चळवळींशी तुम्ही स्वतःला जोडून घेऊ शकता:

 

अनेक नाट्यप्रशिक्षण संस्था या विषयात लहान मोठे कोर्सेस देतात. 

 

नाट्यक्षेत्रात येण्यासाठी अधिक माहितीसाठी

प्रबोधक: हर्षद माने ९९६७७०६१५०

 

जर तुम्हाला या क्षेत्रात काम करण्याची इच्छा असेल तर एक उत्तम व्यावसायिक करिअर तुमची वाट पाहत आहे. तेंव्हा या या एका विशाल, व्यापक आणि अतिशय श्रीमंत क्षेत्रात. 

 

 

मोबाइलएप  डेव्हलपमेंट 

 

 

सध्या स्मार्त फोन ची  चलती आहे. तरुणाईच्या आणि प्रौढ माणसांच्या हातीसुद्धा स्मार्ट  खुळखुळू लागले आहेत. एनड्रोइड फोन्स आणि त्यातील विविध एप्लिकेशन्स तर प्रत्येकाच्या बोलण्यातील विषय बनले आहेत. वोट्स एप जगण्यातील महत्वाचे अंग बनले आहे. त्यामुळे स्मार्ट फोन्सच्या बरोबरीनेच हे मोबाइल एप्लिकेशन बनवणार्या डेव्हलपर्स हे करिअर सध्या चलतीत आहे. नोकरी आणि फ्री लान्सिंग अशा दोन्ही प्रकारे करू शकणार्या या स्मार्ट करिअर विषयी :-

 

मोबाइल डेव्हलपमेंट 

 

पूर्वी मोबाइल  म्हटले कि  कोल उचलता येणे आणि कोल करता येणे, फार फार तर मेसेज करता येणे एवढाच उद्देश असे. आत्ता मात्र, एकाच मोबाइल फोन मधून  करता येणे  झाले आहे. अने प्रकारच्या सुविधा तुम्हाला प्राप्त होतात. आणि महत्वाचे म्हणजे यातील बहुतांशी सुविधा मोफत उपलब्ध आहेत.एकमेकांना मेसेज पाठवणे पूर्वी पैसे देऊनच शक्य होत असे, आता मोफत मेसेज पाठवणे शक्य झाले आहे.  मोठमोठ्या फ़ाइल्स, विदिओज पाठवणे शक्य होत आहे.  याच बरोबर रेल्वे,बस वेळापत्रक यांची माहिती ,  रस्त्याचे नेव्हिगेशन यांची माहिती विविध एप मधून आपल्याला मिळते. 

 

हे सर्व एप मोफत उपलब्ध होतात. याचे कारण  जाहिरातीतून त्यांना पैसा मिळतो. हे एप बनवणार्या कंपन्यांना कल्पक सोफ़्त्वेअर डेव्हलपर्स ची नितांत आवश्यकता असते. 

 

जावा

एन्द्रोइद हे ऑपरेटिंग सोफ़्त्वेअर जावा या संगणकीय भाषेत बनलेले आहे. त्यामुळे या ऑपरेटिंग सिस्टीम वर एप बनवण्यासाठी जावा भाषा  फार गरजेचे आहे. 

 

विंडोस 

याच प्रमाणे नोकिआ किंवा आत्ताची माय्क्रोसोफ्त सी भाषेमध्ये लिहिली गेली आहे. त्यामुळे सी भाषा आणि  प्रकार अवगत असणे आवश्यक आहे. 

 

झेमारिंग 

हे नवे सोफ़्त्वेअर कुठल्याही प्रकारच्या ऑपरेटिंग सिस्टीम साठी मोबाइल एप्लिकेशन बनवण्यासाठी   उपयुक्त आहे. 

 

पात्रता: 

मोबाइल एप डेव्हलपर म्हणून करिअर करण्यासाठी संगणक विज्ञानात किंवा माहिती तंत्राद्नाय्नात पदवीधर असणे गरजेचे आहे. मात्र बहुतांशी पदवीधरांना एन्द्रोइद किंवा इतर भाषांची माहिती नसते. याच साठी काही संस्थांनी कोर्सेस  केले आहेत. 

 

प्रशिक्षण           

एन्द्रोइद प्रशिक्षण काही खासगी सास्न्थांमध्ये दिले जाते:

सीड इन्फोटेक 

सुवेना  कंसल्टंट 

 

करिअर संधी:

बर्याच एप डेव्ह्लेप्मेट आणि गेमिंग कंपन्यांना जावा आणि एन्द्रोइद शिकलेल्या तरुणांची आवश्यकता असते. तुम्ही स्वतः सुद्धा बरेच एप्लिकेशन बनवून बाजारामध्ये आणू शकता, खासगी कामे घेऊ शकता. तुम्ही स्वतःची कंपनीही सुरु करू शकता. डिजिटल मार्केटिंग मध्येही खूप मागणी उपलब्ध  होऊ शकते. 

 

तुमच्याकडे तांत्रिक शिक्षणा बरोबरच कल्पकता असणे गरजेचे आहे. 

 

अगदी  प्रशिक्षणात आणि  भांडवलात सुरु करण्यासाठ्खे हे करिअर आहे. अर्थाने स्मार्ट करिअर. तर सज्ज व्हा जनरेशन नेक्स्ट चे करिअर नेक्स्ट सुरु करण्यासाठी!